Wymowa w języku czeskim różni się od polskiej, mimo że oba języki są słowiańskie i brzmią na swój sposób podobnie. Kluczowe różnice między tymi dwoma języka skupiają się na dwóch grupach: wymowie głosek oraz na akcencie i intonacji.
Głoski
- Samogłoski:
→ W języku czeskim istnieje 10 podstawowych samogłosek: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/, oraz ich wersje długie /á/, /é/, /í/, /ó/, /ú/, /ů/. Tak, to nie pomyłka – kreseczka nad samogłoską to długość tej głoski, a nie akcent nad nią!
→ Długie samogłoski są wymawiane o ok. jedną trzecią dłużej, niż samogłoski krótkie
- Dyftongi:
→ w języku czeskim istnieją dyftongi, które są kombinacjami samogłosek: /ou/, /au/, /eu/. Np. w słowie „auto” (samochód).
- Spółgłoski:
→ spółgłoska ř: to specyficzny dźwięk występujący tylko w języku czeskim, który brzmi jak połączenie dźwięków /r/ i /ʒ/. Wymawia się ją wibracyjnie, jakby drżące „r” z dźwiękiem „ż” (jak w polskim słowie„rżeć”).
→ głoska ch: wymawiana jako gardłowe /x/, podobnie jak w niemieckim „Bach”.
→ głoska h: wymawiane miękko, prawie jak polskie /h/.
→ miękkie głoski ť, ď, ň: to miękkie wersje głosek/t/, /d/, /n/. Spotkamy je w wielu czeskich słowach, np. w słowach „ťuk” (puk), „ďábel” (diabeł), „ňadra” (piersi).
- Spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne:
→ spółgłoski dźwięczne w języku czeskim mogą stać się bezdźwięczne na końcu wyrazu, tak dzieje się np. w słowie „led” (lód), gdzie głoska „d” brzmi jak „t” /let/.
Intonacja i akcent
- akcent: W języku czeskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę wyrazu, co różni się od języka polskiego, gdzie akcent pada zazwyczaj na przedostatnią sylabę.
- Intonacja: Intonacja czeskich zdań jest bardziej płaska i monotonna w porównaniu do polskiego, który ma większe zróżnicowanie intonacyjne.
Przykłady słów i zwrotów wraz z ich transkrypcją:
- „Čech” (Czech): wymawia się /tʃɛx/
- „Řeka” (rzeka): wymawia się /r̝ɛka/
- „Dům” (dom): wymawia się /duːm/
- „Dobré ráno” (Dzień dobry): wymawia się /ˈdɔ.brɛ ˈraː.nɔ/
- „Děkuji” (Dziękuję): wymawia się /ˈɟɛ.kʊ.jɪ/
- „Mám se dobře” (Mam się dobrze): wymawia się /maːm sɛ ˈdɔ.br̝ɛ/
Jak samodzielnie ćwiczyć wymowę? Oto garść dobrych rad:
- Ćwiczenie dźwięków: Ćwicz wymowę różnych głosek, zwłaszcza trudnej dla Polaków głoski „ř”.
- Słuchanie: Regularnie słuchaj wypowiedzi rodzimych mówców, na przykład w audycjach radiowych, filmach czy podcastach.
- Powtarzanie: Powtarzaj za nagraniami rodzimych mówców, aby przyzwyczaić się do rytmu i intonacji języka.
- Kursy wymowy: Korzystaj z kursów językowych, które kładą duży nacisk na wymowę, może być bardzo pomocne.
Zasoby online
- Wypróbuj portal do samodzielnej nauki języka czeskiego Mluvte česky (czechonline.org)
- Forvo – strona z nagranymi wymowami słów w różnych językach.
- Duolingo – kursy językowe online z wymową.
- YouTube – filmy wideo z nauką wymowy czeskiej.
Opanowanie wymowy czeskiej może zająć trochę czasu, ale z praktyką i odpowiednimi narzędziami, jest to jak najbardziej możliwe.
Czy wiesz, czym są łamańce językowe (po czesku: jazykolamy)?
To słowa, których wypowiedzenie jest nie lada wyzwaniem. W języku czeskim mamy wiele słów składających się z samych samogłosek. Jak język czeski radzi sobie z ich wymową? Spółgłoski „r” i „l”, które lubią się pojawiać w zbitkach spółgłoskowych, są zgłoskotwórcze, to znaczy, że ich wymowa zbliżona jest do naszego: /yr/ i /yl/.
Uda ci się przeczytać najpopularniejsze łamańce językowe? Sprawdź się!
Tři sta třicet tři stříbrných stříkaček stříkalo přes stři sta třicet tři stříbrných střech.
Strč prst skrz krk.
Na cvičišti čtyři svišti piští.
Vlk klel v rokli. Vlk smrkl zmrzl zmlkl. Vlk strh srně hrst srsti. Vlky plky. Vrzal vrhl, vlk vrzl.
Pštros s pštrosicí a pštrosáčaty šli do pštrosačárny
Prd krt skrz drn, zprv zhlt hrst zrn